Ntulekorita Ngwaa Asusu Igbo na Ngwaa Asusu Latin

Abstract

Nchocha a bu ntulekorita ngwaa asusu Igbo na ngwaa asusu Latin. Udi nchocha a bu nchocha ntulekorita asusu. Ihe ndi nchocha bu n’obi bu imata ebe ngwaa asusu Igbo na ngwaa asusu Latin si yite onwe ha ma o bu nwee ndiiche. Ihe kpalitere muo ndi nchocha ime nchocha                  n’isiokwu a bu na imilikiti umuafo Igbo na-amu asusu Latin ka asusu mba ofesi na-enwekari ihe mkpobi ukwu oge ha na-eme nke a, tinyere na o nwebeghi onye a turu onu kpomkwem na o meela nchocha n’isiokwu a. Atutu a gbasoro were mee nchocha a bu atutu ntulekorita asusu si n’aka Lado (1957). Ka e mechara nchocha a, a choputara na ngwaa asusu Igbo na ngwaa asusu Latin nwere otutu myiri na ndiiche. Myiri di n’etiti ha bu na: a na-esi na ha enweta okwu ohuu, ha na-anabata mgbakwunye; ha na-enwe opeka mpe otu udaume; ha na-eso mkpoaha n’azu n’ahiriokwu; ha nwegbadoro isingwaa. Ndiiche di n’etiti ha bu na: ngwaa asusu Latin na-eziputa onuogu mana ngwaa asusu Igbo anaghi eziputa onuogu; ngwaa asusu Latin na-adi na ngwucha ahiriokwu mana ngwaa asusu Igbo na-adikewe n’etiti isiahiri na nnara; mgbochiume nwere ike ijedewe ngwaa asusu Latin mana o bu naani udaume naejedewe ngwaa Igbo; n’ahirinju, mgbakwunye ngwaa Igbo na-adi n’azu isingwaa mana mgbakwunye ngwaa Latin na-adi n’ihu isingwaa; ngwaa Latin na-agbaso ndakorita katigori utoasusu mana nke a adighi mkpa maka ngwaa Igbo. N’ikpeazu, ndi nchocha tuputara aro ka ndi isi uloakwukwo di iche iche gbaa mbo webata akwukwo Igbo na Latin n’oba akwukwo ha. Ozokwa, ndi goomenti ga-agba mbo tinye asusu Latin n’ihe omumu a na-eme n’uloakwukwo niile. Ihe ndi a ga-eme ka o di mfe inweta ngwaoru maka ime nchocha di otu a n’odinihu.